Μπορεί η Κύπρος πολλές φορές να παραπονείται για την αρνητική στάση που τηρούν οι ΗΠΑ στο κυπριακό πρόβλημα, κρίνοντας ωστόσο από μηνυτήρια αναφορά την οποία κατέθεσε εναντίον του Στέιτ Ντιπάρτμεντ η αμερικανική οργάνωση, Ένωση Συλλεκτών Αρχαίων Νομισμάτων, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Αφού ισχυρίζονται ότι η απόφαση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών για επέκταση των περιορισμών για την εισαγωγή αρχαίων νομισμάτων από την Κύπρο, εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες και επηρεάστηκε από την κυπριακή κυβέρνηση και τις υπηρεσίες της, το κυπριακό λόμπι στην Αμερική και κυπριακούς μεγάλους οργανισμούς όπως η Τράπεζα Κύπρου. Ετσι, μήνυσαν την περασμένη εβδομάδα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ζητώντας την κατάργηση αυτών των περιορισμών που αφορούν σε νομίσματα από την Κύπρο και την Κίνα, ζητώντας παράλληλα την επιστροφή 23 νομισμάτων (εκ των οποίων τα 7 κυπριακά) τα οποία κατασχέθηκαν πέρυσι από τις αμερικανικές αρχές..

Η 37σέλιδη μηνυτήρια αναφορά – στους κατηγορούμενους συμπεριλαμβάνονται και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τελωνείων, όπως κι ο υφυπουργός Εξωτερικών για εκπαιδευτικές υποθέσεις – κατατέθηκε στο περιφερειακό ομοσπονδιακό δικαστήριο του Μέριλαντ και προς υποστήριξή της, περιέχονται αιτιάσεις που αν ίσχυαν και στο κυπριακό, θα έπρεπε να αναμένει κανείς – τουλάχιστον – από τις ΗΠΑ να στείλουν τον 6ο στόλο για να διώξει τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα. Προηγήθηκε μία αποτυχημένη προσπάθεια της Ένωσης Συλλεκτών Αρχαίων Νομισμάτων να ζητήσει μέσω ομοσπονδιακού δικαστή από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να δημοσιοποιήσει όλα τα στοιχεία που υπάρχουν, για το πώς κατέληξε στην απόφαση, το 2007, να παρατείνει το Μνημόνιο που είχαν υπογράψει Κύπρος και ΗΠΑ το 2002.

Η αρχική εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ – το 2007 - ήταν αρνητική στην επέκταση της απαγόρευσης, ωστόσο, έπειτα από δεκάδες διαβήματα αρχαιολόγων, αλλά και της Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών αποφάσισε την επέκταση της ισχύος του μνημονίου για ακόμη πέντε χρόνια.

Επιχειρώντας να θεωρήσει προκατειλημμένο και μη ανεξάρτητο το Αμερικανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, υποστηρίζει ότι πολλοί αρχαιολόγοι μέλη του έχουν συνδέσει τις σταδιοδρομίες τους με τις ανασκαφές σε «εθνικιστικά πολιτιστικά κράτη» όπως η Κύπρος, η Κίνα και η Ιταλία».

ΕΠΙΖΗΤΟΎΣΑΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ

Ο τρόπος που ξεκίνησε αφήνει σαφείς υποψίες ότι πρόθεση της Ένωσης Συλλεκτών Αρχαίων Νομισμάτων ήταν να στήσει μία υπόθεση που θα της έδιδε την αφορμή να κινηθεί δικαστικά για την άρση των περιορισμών που έθετε το μνημόνιο ΗΠΑ-Κύπρου. Τα 23 νομίσματα – αξίας μόλις 250 δολαρίων – αγοράστηκαν νόμιμα στην Αγγλία και μεταφέρθηκαν στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ στις 15 Απριλίου 2009, με την πτήση 229/16 των Βρετανικών Αερογραμμών. Ο κάτοχός τους τα δήλωσε στην ειδική κάρτα του τελωνείου κι αρχές ως όφειλαν τα κράτησαν, στη βάση των διμερών συμφωνιών των ΗΠΑ με την Κύπρο και την Κίνα. Στις 20 Ιουλίου του ίδιου έτους, αποφάσισαν την κατάσχεση των νομισμάτων. Όπως ανέφερε σχετική ανακοίνωση της Ένωσης Συλλεκτών, «σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε την κατάσχεση των νομισμάτων ως το όχημα για την κατάργηση των άνευ προηγουμένου αυτών περιορισμών στην εισαγωγή αυτών των κατηγοριών νομισμάτων».

Ορισμένα από τα επιχειρήματα που παραθέτουν στην μηνυτήρια αναφορά ακούγονται και εξωπραγματικά και αυθαιρέτως ερμηνευμένα, ενώ κάποια άλλα σχετίζονται με την ερμηνεία της υπάρχουσας αμερικανικής νομοθεσίας.

Σε σχέση με τη νομική βάση της απόφασης των τελωνείων να κατασχέσουν τα νομίσματα:

- Υποστηρίζεται ότι η κυβέρνηση δεν εξηγεί γιατί κατέληξε στην επιβολή των περιορισμών, παρά την περί του αντιθέτου γνωμοδοτική εισήγηση της αρμόδιας επιτροπής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

- Υποστηρίζεται ότι σύμφωνα με τους κανονισμούς δεν αποδεικνύεται ότι τα νομίσματα αυτά αφαιρέθηκαν παρανόμως από το έδαφος της Κύπρου, ή της Κίνας αντίστοιχα. Καθώς η συλλογή αρχαίων νομισμάτων έχει ιστορία τουλάχιστον πέντε αιώνων, δυσκολεύει την παρακολούθηση της αλληλουχίας των γεγονότων και την αξιολόγηση ενός νομίσματος ως «κλεμμένου», « παρανόμως εξαχθέντος», ή «παρανόμως εισαχθέντος».

- Υποστηρίζεται ότι έπρεπε να δοθεί στους κατόχους των νομισμάτων η δυνατότητα να εκδικαστεί η υπόθεσή τους.

Σε σχέση με τα υπόλοιπα επιχειρήματα που παρατίθενται, η Ένωση Συλλεκτών υποστηρίζει ότι εξ αιτίας της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου, «είναι πρακτικά αδύνατο να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο τόπος εύρεσης ενός κυπριακού νομίσματος, μόνο με την ταυτοποίησή του ότι έγινε σε νομισματοκοπείο της Κύπρου».

Μία ενδιαφέρουσα αναφορά της αγωγής – ταυτόσημη με το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου για να μην επιστρέψει τα Μάρμαρα του Παρθενώνα – είναι αυτή του «πολιτιστικού εθνικισμού», κατατάσσοντας την Κύπρο, την Κίνα και την Ιταλία στην κατηγορία των «πολιτιστικά εθνικιστικών κρατών».

«Οι πολιτιστικοί εθνικιστές θεωρούν ότι τα ευρήματα ανήκουν στα φυσικά όρια των εθνών όπου βρέθηκαν … και τυπικά οικειοποιούνται την ιδιοκτησία όλων των ευρημάτων, συμπεριλαμβανομένων και των κοινών όπως τα νομίσματα. Από την άλλη, χώρες όπως η Κύπρος, η Κίνα και η Ιταλία, ενθαρρύνουν πολίτες τους να διατηρούν συλλογές ευρημάτων των πολιτισμών τους, ιδιαίτερα όταν οι πολίτες τα αγοράζουν στο εξωτερικό και τα επιστρέφουν στις χώρες τους».

Βολές επιρρίπτουν και σε βάρος του Κυπρο-Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ερευνητικού Ινστιτούτου (CAARI) το οποίο κατηγορούν για διασυνδέσεις και επιχορηγήσεις από το Κυπριακό Τμήμα Αρχαιοτήτων, παραθέτοντας μέσα στα επιχειρήματα και επίσκεψη του διευθυντή του Τμήματος, Δρα Παύλου Φλορέντζου στις ΗΠΑ το 2005, κατόπιν προσκλήσεις του CAARI).

Στους χορηγούς του CAARI συμπεριλαμβάνει και την Τράπεζα Κύπρου , το Πολιτιστικό Ίδρυμα της διατηρεί τεράστια συλλογή νομισμάτων και προχωρεί σε ελεύθερα σε μεγάλες αγορές στο εξωτερικό.

Προσπαθώντας να πείσει το δικαστήριο για τα πολιτικά – και όχι μόνο – κίνητρα που οδήγησαν στην επέκταση της ισχύος του μνημονίου, η Ένωση Συλλεκτών στην μηνυτήρια αγωγή της υποστηρίζει ότι η αρμόδια υφυπουργός Εξωτερικών για εκπαιδευτικές και πολιτιστικές υποθέσεις, Ντίνα Πάουελ, αποχωρώντας τον Μάιο του 2007 από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέλαβε επικεφαλής ενός διεθνούς τμήματος της Goldman Sachs, η οποία – κατά την αγωγή – φαίνεται ότι διατηρεί σχέσεις και με την Κύπρο και κυπριακές επιχειρήσεις, όπως η Τράπεζα Κύπρου (!!!).

Όσο για τον «εγκέφαλο» της πολιτικής επιρροής, «ζωγραφίζεται» ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για πολιτικές υποθέσεις, Νίκολας Μπέρνς και ως στοιχείο παρουσιάζεται η βράβευσή του από την ΠΣΕΚΑ, στο συνέδριό της στην Ουάσιγκτον, στις 16 Μαΐου 2007, με το βραβείο «Λιβανού», για τον φιλελληνισμό του. Παρατίθεται και σχετική αναφορά του Νίκολας Μπερνς στην ομιλία του, όπου δηλώνει ότι «με δέχεται υπερηφάνεια τον τίτλο του φιλάλληνα».

Μία μέρα αργότερα, στις 17 Μαΐου 2007, ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών για ευρωπαϊκές υποθέσεις Κουρτ Βόλκερ έγραψε στην υφυπουργό για εκπαιδευτικές και πολιτιστικές υποθέσεις, Ντίνα Πάουελ πως «με δεδομένη τη γενική υποστήριξη για προστασία των αρχαιοτήτων και την σημασία αυτού του Μνημονίου Κύπρου ΗΠΑ στις διμερείς μας σχέσεις με την Κύπρο, το γραφείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων εισηγείται ένθερμα την ανανέωσή του και την συμπερίληψη σ’ αυτό και της προστασίας των νομισμάτων».

Η σχετική τελετή της υπογραφής του μνημονίου έλαβε χώρα στις 19 Ιουλίου 2007, από τον Νίκολας Μπερνς και τον Κύπριο πρέσβη Ανδρέα Κακουρή, για να συμπέσει – σύμφωνα με την αγωγή – «με τις ελληνικές και ελληνοκυπριακές προσπάθειες λόμπι στο Κογκρέσο και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ», εννοώντας προφανώς τις καθιερωμένες εκδηλώσεις στο Κογκρέσο για την επέτειο της τουρκικής εισβολής. Σύμφωνα με την Ένωση Συλλεκτών, στην τελετή υπογραφής προφανώς ήταν παρόντα και μέλη του Κυπρο-Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ερευνητικού Ινστιτούτου

Στην τελετή ο πρέσβης της Κύπρου είχε δηλώσει πως «αυτού που για τους συλλέκτες είναι χόμπι, για τους Κυπρίους είναι η πολιτιστική τους κληρονομιά».

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Νομικοί κύκλοι θεωρούν σαθρά τα επιχειρήματα και τους ισχυρισμούς που παρατίθενται στην αγωγή της Ένωσης Συλλεκτών, ιδίως αυτά της πολιτικής επιρροής και των ιδιοτελών συμφερόντων που προσπαθούν να προσάψουν σε ορισμένους αξιωματούχους και οργανισμούς. Ο πραγματικός κίνδυνος βρίσκεται στο τι θα συμβεί όταν λήξει η ισχύς του μνημονίου, τον Ιούλιο του 2012. Με τις κατηγορίες που απευθύνουν σε βάρος των αμερικανικών οργανισμών που κινήθηκαν το 2007 για την ανανέωση, ο στόχος της Ένωσης Συλλεκτών είναι προφανώς η αποδυνάμωσή τους, όταν σε δύο χρόνια ξεκινήσει ξανά η γνωμοδοτική διαδικασία.

Ο αριθμός των συλλεκτών αρχαίων νομισμάτων στις ΗΠΑ ανέρχεται σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες και καθώς η αξία των νομισμάτων τις περισσότερες φορές δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη, το επιχείρημα της κλοπής της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας χώρας δεν έχει την ίδια πειθώ με τις υπόλοιπες αρχαιότητες. Ωστόσο, μία αρνητική απόφαση του ομοσπονδιακού δικαστηρίου, ίσως επηρεάσει αρνητικά προσπάθειες που γίνονται για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς πολλών χωρών, μεταξύ αυτών και της Κύπρου και παρεμπόδιση της αρχαιοκαπηλίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να υπογράψει το πρώτο μνημόνιο (το 2002), επέδρασε η δημοσιότητα που προκλήθηκε λίγα χρόνια νωρίτερα με τη δίκη για τα ψηφιδωτά της Κανακαριάς στην Ινδιανάπολη. Ενώ στην ανανέωση με τη συμπερίληψη και των νομισμάτων, το 2007, ίσως να υπάρχει και πολιτική σκοπιμότητα, αφού η αμερικανική κυβέρνηση δεχόταν δριμύτατη κριτική από το ελληνικό λόμπι για την προσπάθεια τιμωρίας της Κύπρου, εξ αιτίας της καταψήφισης του σχεδίου Ανάν.

«Θα υπάρξουν δυσκολίες το 2012 στην ανανέωση του μνημονίου, ως έχει σήμερα, γι’ αυτό κι οι προσπάθειες όσων ενδιαφέρονται για την προστασία των κυπριακών αρχαιοτήτων θα πρέπει να ενταθούν στα δύο χρόνια που υπολείπονται», μας είπε αρχαιολόγος που έχει ασχοληθεί με ανασκαφές στην Κύπρο.

Πηγή-www.greeknewsonline.com